In 2025 is Limburg de eerste positief gezonde provincie in Nederland. De gemeente Gulpen-Wittem is koploper met positief gezonde inwoners en weegt alle voorstellen af op het gedachtegoed, is dit positief gezond? Dat is ons streven voor deze raadsperiode en onze meetlat om uw werk te beoordelen. Voor Fractie Franssen is leefbaarheid daarbij het kernbegrip voor samenleven. Dat betekent verantwoordelijk burgerschap voor iedereen.
Inzicht leidt tot vooruitzicht, is de titel van de voorliggende gemeentebegroting. In eerste opzicht een begroting waar wij als fractie niet tegen kunnen zijn, immers het is voortzetting van beleid in een ander jasje. Wij danken u dan ook voor de zeer grote pluim die u de oude coalitie geeft met de voorliggende begroting. Kijken wij echter nader naar uw vooruitzicht, dan krijgen wij inzicht in uw werkwijze voor de komende jaren: stil zitten, temporiseren en de hand op de knip. Dat voorzitter, is inderdaad buiten de gebaande paden, want voorzitter met het beleid van dit college komen er geen paden en valt er buiten dit gemeentehuis weinig meer te beleven.
Gelukkig zijn er de afgelopen jaren veel initiatieven in gang gezet en zullen deze zich niet laten afremmen door de houding van dit college. Een groot deel is unaniem aangenomen. Wij vertrouwen dan ook op onze collega raadsleden dat zij dit college eveneens verzoeken om daadwerkelijk aan de slag te gaan.
Inzicht, komt er met deze begroting helaas niet. Iets dat raadsbreed wordt gedeeld en waaraan wij de komende jaren moeten werken om begrotingen en jaarrekeningen met elkaar te vergelijken en nog belangrijker om te zien wat u eigenlijk van plan bent en of u de plannen ook binnen de kaders heeft uitgevoerd. Wij zijn dan ook blij met de raadsbrede motie om de opzet van de financiële stukken gezamenlijk onder de loep te nemen.
Bij de behandeling van de kadernota 2019 hebben wij u al een aantal “gezonde voorstellen” gedaan. Voorstellen die vrijwel unaniem zijn aangenomen om te komen tot een gezond Gulpen-Wittem. Vandaag bij deze algemene beschouwingen, zet Fractie Franssen de volgende stap en hoopt daarmee de Raad mee te krijgen om Gulpen-Wittem koploper in positieve gezondheid te maken.
Binnenkort vergadert de gemeenteraad van Gulpen-Wittem op unieke locaties. Dit naar aanleiding van een visioen van st. Gerardus: temidden in de gemeenschap worden besluiten genomen vanuit de moderne toeristenkerk in Gulpen of wie weet de historische kloosterbibliotheek in Wittem. Samen met het CDA en Balans roepen wij in een motie, de Raad op om aan dit visioen uitvoering te geven. Niet investeren in een verbouwing van deze raadzaal, maar zelf een bijdrage leveren aan de exploitatie van onze gemeentelijke accommodaties. Voor ons mag dat ook de unieke kloosterbibliotheek in Wittem zijn, maar dat gaat anderen op dit moment helaas nog te ver buiten de gebaande paden.
Gezonde weekmarkt
De laatste maanden loopt de belangstelling en deelname aan de weekmarkt in Gulpen fors terug. Een tendens die vlug gekeerd moet worden om deze beste kleine markt van Nederland voor onze gemeente te behouden. Wij roepen het college dan ook samen met Balans en het CDA middels een motie op, om met de marktdeelnemers het gesprek aan te gaan en indien mogelijk en noodzakelijk het standgeld af te schaffen om de weekmarkt in Gulpen-Wittem te behouden.
Gezonde infrastructuur
In 2017 stelde een meerderheid van de gemeenteraad nieuwe onderhoudsplannen vast. De toenmalige oppositie legde deze nog voor aan de provincie Limburg en ook die gaf haar goedkeuring aan de plannen. In deze begroting wordt ons nog steeds niet duidelijk of de vastgestelde plannen nu wel of niet worden uitgevoerd. Fractie Franssen roept het college op om over te gaan tot het uitvoeren van de vastgestelde plannen en buiten dit huis de benodigde gebaande paden aan te leggen.
Samen met Balans en PRO dienen wij ook een motie in om bij onze bestaande paden de mogelijkheid tot duurzame verlichting te onderzoeken, zodat onze inwoners ook ’s avonds hun rondje kunnen lopen of rennen omhun gezondheid nog verder te verbeteren.
Daarnaast roepen wij dit college ook op om de rattenoverlast in Gulpen aan te pakken, want als een zaak niet gezond is, dan zijn het ratten die over de straten lopen. Onze vraag: Hoe gaat het college deze overlast aanpakken?
Verder vragen wij ons af hoe het staat met de fietsroute Simpelveld-Eys, zijn de voorbereidingen begonnen? Is de grond aangekocht? Of heeft u ook hier in de rem geknepen? Dat geldt ook voor de Wittemer Allee, hoe staat het daarmee?
Enkele weken geleden kwam vanuit gedeputeerde Teunissen de verlossende mededeling: eindelijk komt er dekkend snel internet in heel Limburg. Iets waarvoor wij ons al jaren sterk maken en bij de Kadernota de wethouder opriepen om nogmaals met de provincie in gesprek te gaan. Wij gaan er vanuit dat het gesprek heeft plaatsgevonden en horen graag van de wethouder wanneer het World Wide Web ook hier op hoge snelheid beschikbaar is, zodat we vervolgens kunnen inzetten op domotica, e-health en de Einsteintelescoop.
Wie meewerkt, wordt beloond
Het scheiden van afval in onze gemeente kent een lange historie en toen wij vorig jaar kozen om over te stappen op het nieuwe afvalbeleid, spraken wij met elkaar af: de vervuiler betaald en de scheider wordt beloond. Het was misschien voortschrijdend inzicht, maar de toenmalige wethouder voelde al aan dat onze inwoners heel goed afval kunnen scheiden en stelde voor om echt het verschil te maken door in te zetten op een hoog variabel tarief en een laag vast tarief. Deze raad was niet overtuigd in onze eigen inwoners en zette een voorzichtige stap. Op dit moment zien wij dat de raad ongelijk had en onze inwoners wel degelijk afval kunnen scheiden en worden geprikkeld door de tariefstelling. Wij betreuren het dan ook dat deze coalitie afstapt van het verder prikkelen van onze inwoners en het vaste tarief gaat verhogen. Met een amendement stellen wij samen met het CDA voor om onze inwoners het vertrouwen te geven en daadwerkelijk in te zetten op: de vervuiler betaald. Om kosten te besparen kan volgens ons het aantal inzamelrondes worden teruggebracht en de resterende kosten kunnen worden opgenomen in het variabel tarief.
Gezonde organisatie
Tijdens de behandeling van de Kadernota zijn wij heel duidelijk geweest: we zijn als Raad zeer ambitieus en dat vraagt om een passende ambtelijke organisatie om die ambities uit te voeren. Inmiddels praten we al bijna twee jaar over een Organisatie Ontwikkel Traject, maar hebben we nog steeds geen zicht op hoe de organisatie er komt uit te zien en welk budget nu daadwerkelijk nodig is om een gezonde ambtelijke organisatie te realiseren. Een klein, maar proactief en wendbaar apparaat, dat is wat wij willen. In deze begroting komt u opnieuw met incidentele kostenverhogingen voor de organisatie. Wij blijven bij ons standpunt: eerst een integraal, uitgewerkt voorstel en dan de financiering.
Gezonde omgeving
Gulpen-Wittem staat bekend om haar vijfsterrenlandschap, een landschap dat we moeten koesteren. Helaas zien wij dat binnen onze dorpskernen dit landschap teniet wordt gedaan door achterstallig (groen)onderhoud. Wij roepen het college op om deze achterstanden zo snel mogelijk weg te werken. Dit geldt in het bijzonder voor het Groene Hart in Mechelen, waar de kiezel buiten de gebaande paden is gekomen en de paden en trappen op dit moment zorgen voor gevaarlijke situaties. Wanneer lost het college dit probleem op?
Daarnaast ontstaat er steeds meer overlast van vliegverkeer, met name van onze Belgische buren, maar ook van Maastricht-Aachen Airport. Dit draagt bij aan een slechte nachtrust, lijdt tot overlast en gezondheidsproblemen. Met een motie roepen wij het college op om met onze buurgemeenten en de provincie aan te dringen bij de minister op een eerdere herziening van het luchtruim en waar mogelijk al kleine maatregelen te nemen.
Gezonde recreatie
Onze gemeente staat bekend om de vele evenementen die onze dorpen laten bloeien. Evenementen die passen in ons Citta Slow gedachtegoed en die door onze gemeente ondersteund moeten worden. Het huidige evenementenbeleid sluit daar niet meer op aan en dateert uit 2008. Wij dienen dan ook samen met Balans en het CDA een motie in om het evenementenbeleid te evalueren en te herzien, aan te sluiten op regionale ontwikkelingen en ons actueel beleid.
In Partij staat de tijd opnieuw stil, wij zien geen vooruitgang in de realisatie van Dorpsplein en vragen ons dan ook af, wanneer vindt de opening plaats?
Gezonde accommodaties
Deze raad durft te investeren in gemeenschapsvoorzieningen en sportaccommodaties. We kiezen daarbij nadrukkelijk voor de toekomst, sluiten aan bij de “Open Club” gedachte en het nationaal sportakkoord. LTC Wittem is hier een mooi voorbeeld van en zij willen graag verder werken aan die toekomst, maar lopen aan tegen knelpunten in het huidige accommodatiebeleid. De afgelopen jaren hebben wij opnieuw fors geïnvesteerd, volgens het geldende accommodatiebeleid. Nu vragen wij en het CDA het college met een motie om het accommodatiebeleid te evalueren en waar nodig te actualiseren. Want wij krijgen signalen dat het onderhoud bij een aantal gemeenschapsvoorzieningen achterloopt, zoals in Wijlre en de exploitatie van deze gemeenschapshuizen moeilijker is op te brengen.
De zorg voor accommodaties is een gezamenlijke verantwoordelijkheid, waarbij een balans tussen zelfredzaamheid van verenigingen en financiële mogelijkheden gezocht moet worden, voor vitale dorpskernen. Daarbij roepen wij het college dan ook op om samen met de gebruikers naar slimme oplossingen te zoeken, waaronder servicepunten waar bewoners terecht kunnen.
Gezonde inwoners, het sociaal domein
Ook hier zien wij helaas vanuit het college weinig vooruitgang. Te beginnen bij eenzaamheid, ruim 40% van onze inwoners voelt zich eenzaam. Bij de kadernota vroegen wij om een lokaal plan van aanpak tegen eenzaamheid, in deze begroting zien wij alleen terug dat u met uw regionale collega’s gaat kijken voor aanvullende actieplannen. Wat u nu hier lokaal gaat doen blijft ons volstrekt onduidelijk. Iemand die eenzaam is, heeft niets aan een regionale aanpak maar moet lokaal aan de hand genomen worden. Samen met PRO dienen wij dan ook een motie in waarbij wij u oproepen om een lokaal plan van aanpak tegen eenzaamheid op te stellen.
Daarnaast vroegen wij eerder of de JOGG-aanpak in Gulpen-Wittem voldoende aandacht krijgt. De afgelopen tijd ontvangen wij opnieuw signalen dat de JOGG-aanpak blijft hangen op een aantal losse initiatieven, maar er hier geen duidelijk beleid wordt uitgestippeld om gezond gewicht, gezond bewegen en gezonde voeding te verankeren bij onze jeugd, ouders en omgeving. Bent u het met ons eens dat we moeten werken aan een breed gedragen aanvalsplan jeugd- en gezondheid en hoe gaat u dat in 2019 doen?
Eerder dit jaar besloot wethouder Van der Kleij om het maaltijdproject toch voort te zetten, volgens onze fractie een gemiste kans om te werken aan alternatieven die recht doen aan de situatie: een integrale aanpak is meer dan het langsbrengen van een warme maaltijd en is iets anders dan het subsidiëren van die maaltijden. Wat wij eveneens betreuren is dat financiële middelen die bedoeld zijn om inwoners samen iets te laten doen nu ingezet zijn om deze maaltijden te bekostigen. U spreekt uzelf dan ook tegen want u schrijft het zelf “samen doen betekent elkaar ontmoeten, samen eten of sporten, een ander helpen of verzorgen” Wij vragen het college dan ook om hier verantwoording af te leggen.
Veilig zwemmen in Limburg, dat rapport presenteerde de provincie Limburg eerder dit jaar. In het rapport worden gemeenten opgeroepen om hun aanpak om kinderen zwemvaardig te maken te actualiseren. Onze vraag aan de wethouder, hoe staat het met de zwemvaardigheid in Gulpen-Wittem?
De komende jaren komen er vanuit de rijksoverheid miljoenen beschikbaar om te werken aan gezondheid door diverse akkoorden die zijn en/of worden gesloten. Wij missen van dit college die visie op deze akkoorden, wat gaan we doen om financiering onze kant uit te krijgen? Hoe zorgen we voor cofinanciering voor ons eigen beleid en welke prioriteiten legt dit college?
Tot slot begrijpen wij de wethouder niet. fors inzetten op het bestrijden van armoede dat is wat deze raad wil. En ja, volgens mij wilde u dat als raadslid voorheen ook. In de begroting wilt u, met een regionaal plan komen, maar in de beantwoording bij de Auditcommissie lijkt u daar weer vanaf te stappen, want u geeft aan dat u verborgen armoede niet kunt aanpakken. Daar zit nu juist de crux om die signaleringsfuncties uit te breiden. Signalen van armoede en stille armoede zijn wel degelijk herkenbaar en vragen om een sluitende aanpak. Dat betekent een andere benadering van doelgroepen en zorgen dat bijvoorbeeld scholen, verenigingen, huisartsen en andere die signalen veel eerder melden bij de gemeenten of zelf kunnen handelen. Deze visie missen wij volledig in uw beantwoording.
Dit zien wij ook terug in de beantwoording op de andere vragen. U lijkt onvoldoende zicht te hebben op de groep die we moeten bereiken en al helemaal geen zicht meer te hebben op de resultaten.
Gezonde samenwerking
Enkele jaren gelden startte wij een nieuw samenwerkingsverband, de lijn 50-gemeenten. Dit nadat ons eerdere huwelijk met Valkenburg aan de Geul op de klippen is gelopen en de (v)echtscheiding een feit is. Helaas zien wij ook in ons nieuwe huwelijk, het lijn-50 verband weinig ontwikkelingen c.q. geboortes ontstaan. We beperken ons tot Citta Slow, onkruidbestrijding en een mogelijke trambaanfietsroute. Die laatste wordt overigens steeds onzekerder door eerst het afhaken van Vaals en nu het uitstappen van de VVV en de Fietsersbond uit de werkgroep. Een gemiste kans want volgens onze fractie valt er veel meer uit samenwerking te halen, zeker als het gaat om een gezamenlijke visie, inzet van personeel, gezamenlijke inkoop en gezamenlijke uitvoering. Gelijktijdig zien we onze ex-partner Valkenburg aan de Geul flirtten om terug te keren in het huwelijk en is Vaals in onze ogen steeds minder van de partij. Wat is de visie van dit college op deze samenwerking? Wat gaan we eigenlijk doen het komende jaar?
Gezonde economie
De economie groeit en bloeit en dat is gelukkig ook in Gulpen-Wittem merkbaar. Toch moeten we blijven investeren in toerisme en onze lokale ondernemers om de economische groei te verduurzamen. Enkele jaren geleden zijn we gestart met de bedrijvencontactfunctionaris. Wij ontvangen helaas signalen dat deze functie voor ondernemers niet zichtbaar is en er ook hier weinig initiatieven van de grond komen. Wanneer volgt er een evaluatie en rapportage met resultaten? Is het college het met ons eens dat de inzet van deze functie verder gaat dan een regelmatig werkbezoek van het college?
Gezonde financiën
De begroting 2019 is een meerjarig sluitende begroting, een gezonde begroting zouden we het kunnen noemen. Helaas is die sluitende begroting alweer achterhaald, want de cijfers kloppen niet met de circulaires en hoewel deze begroting vanaf de basis opnieuw is opgebouwd, zien wij nog steeds veel lucht in deze begroting. Een gemiste kans om met deze eerste begroting in nieuwe stijl, het verschil te maken.
Op naar 2019
Fractie Franssen zet zich ook in 2019 in voor een gezond, sociaal, sportief en actief Gulpen-Wittem in alle opzichten. Om die missie te doen slagen zal Fractie Franssen doen, wat we moeten doen!
Tot slot: wij dienen samen met andere fracties nog een aantal voorstellen in, deze zullen wij hier niet toelichten. We zijn geen geschiedschrijvers die elkaar herhalen en laten de toelichting graag over aan onze collega’s.
Robbert Dautzenberg, fractievoorzitter